تفسیر:المیزان جلد۱۲ بخش۱۸: تفاوت میان نسخه‌ها

«'''قَالَ فَإِنَّك مِنَ الْمُنظرِينَ إِلى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ'''»:

اين جمله جواب خداى تعالى به ابليس است و در آن اجابت قسمتى از خواسته او و هم رد قسمتى ديگر آن است. اجابت است نسبت به اصل عمر دادن و رد است نسبت به قيدى كه او به كلام خود زد، و آن اين كه اين مهلت تا قيامت باشد، و لذا فرمود مهلت می دهم، اما تا روزى معلوم ، نه تا قيامت. و با در نظر گرفتن سياق دو آيه مورد بحث بسيار روشن به نظر مى رسد كه «يوم وقت معلوم» غير از «يوم يبعثون» است . و معلوم مى شود خداى تعالى دريغ ورزيده از اين كه او را تا قيامت مهلت دهد، و تا روز ديگرى مهلت داده كه قبل از روز قيامت است.

از اين جا می توان فهميد كه گفتار آن مفسرى كه گفته «خداوند دعاى او را مستجاب نمود و همه خواسته اش را انجام داده و دو تعبير «يوم وقت معلوم» و «يوم يبعثون» به يك معنا است» صحيح نيست. همچنين دليلى كه آورده و گفته است «خداوند در سوره اعراف به طور مطلق جواب داده كه تو از منظرين هستى «قال فانك من المنظرين» ناتمام است.

و اما اين كه گفت هر دو روز (يوم وقت معلوم، و يوم يبعثون) به يك معنا است فسادش از گفتار گذشته ما معلوم شد. و اما ناتمام بودن دليلش از اين رو است كه همواره مطلقات قرآن بر مقيداتش حمل مى شود، چون بعضى از قرآن بعضى ديگرش را معنا مى كند، در سوره اعراف مطلق آورده و در آيه مورد بحث و همچنين در سوره «ص» مقيدش كرده است.