تفسیر:المیزان جلد۱۰ بخش۱۷: تفاوت میان نسخه‌ها

و اگر در وسط آيه، كلمۀ «ان» را كه معروف به «ان» تفسيرى است، تكرار كرد، براى اين بود كه هر دو جمله، به يك مرحله از آن راه طبيعى اشاره ندارند. جمله اول، يعنى «ألّا تَعبُدُوا إلّا اللّه» به مرحله اعتقاد درونى اشاره دارد، و آن، عبارت است از: توحيد در عبادت و عبادت خدا به تنهایى، آن هم با خلوص نيت، و جمله دوم كه فرموده: «وَ أنِ استَغفِرُوا رَبَّكُم ثُمَّ تُوبُوا إلَيه» اشاره دارد به مرحله عمل، و آن عبارت است از انجام كارهاى نيك، هر چند كه اين مرحله، خود از نتايج مرحله اول و از فروع آن است.

در باره مرحله اول فرمود: «ألّا تَعبُدُوا إلّا اللّهُ إنَّنِى لَكُم مِنهُ نَذيرٌ وَ بَشِيرٌ»، و در اين فرموده اش بيان كرد كه انذار و بشارت، هر چه باشند، به توحيد برگشت داشته و وابسته به آنند. آنگاه درباره مرحله دوم فرمود: «وَ أن استَغفِرُوا رَبَّكُم ثُمّ توُبُوا إلَيهِ يُمَتِّعكُم مَتَاعاً حَسَناً...»، و اين بدان جهت است كه به طور كلى، آثار ارزشمند و نتايج نيك و مطلوب هر چيزى، وقتى بر آن چيز مترتب مى شود كه قبلا خود آن چيز، به حد تمام و در صفات و فروع و نتايج به حد كمال رسيده باشد، و توحيد هم، مثل همه چيزهاى ديگر است.

آرى، توحيد، هر چند اصل واحد و تنها ريشه همه احكام دين با آن وسعت كه در آن است، مى باشد، ليكن درخت توحيد به بار نمى نشيند، مگر وقتى كه خودش استوار برپا ايستاده باشد و شاخه ها و برگ هایى داده باشد. به راستى كلمه توحيد كلمه طيبهاى است كه ريشه اش ثابت و فروعش در آسمان پراكنده شده و در هر لحظه اى ثمره اش را به اذن پروردگارش مى دهد.