تفسیر:المیزان جلد۷ بخش۴۳: تفاوت میان نسخه‌ها

«'''يَوْمَ يَأْتى بَعْض آيَاتِ رَبِّك ...'''»:

و اما كسى كه در دنيا ايمان نياورده و يا اگر آورده، در پرتو ايمانش، خيرى كسب نكرده و عمل صالحى انجام نداده، و در عوض، سرگرم گناهان بوده، چنين كسى ايمانش، كه ايمان اضطرارى است، در موقع ديدار عذاب و يا در موقع مرگ، سودى به حالش نمى دهد. همچنان كه فرموده: «و ليست التوبة للذين يعملون السيئات حتى إذا حضر أحدهم الموت قال إنّى تبت الآن».

نكته لطيفى كه علاوه بر نظم بديع و بى سابقه در آيه به كار رفته، اين است كه: سه مرتبه كلمه «ربك: پروردگارت» در آيه تكرار شده، و اين، بدان خاطر است كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) را در برابر دشمنانش تأييد كرده باشد. چون مشركان هميشه در برابر آن جناب، به داشتن بت ها، افتخار و مباهات مى كردند. خداى تعالى خواست تا آن جناب هم، پروردگار خود را به رُخ آنان بكشد، و به چنين مددكارى افتخار نمايد، و در نتيجه، در كار دعوت خود پشتگرم باشد. اگر مؤثر واقع شد و كارى از پيش برد، كه چه بهتر، و گرنه از ناحيه قضاى فصل و حكمى كه خداوند ميان او و ميان دشمنانش مى كند، دلگرم بوده باشد.

خداى تعالى، تنها به تكرار لفظ «ربك» اكتفا ننموده و مطلب را با جمله «قل انتظروا إنّا منتظرون» ختم نموده و فرموده: تو هم آن عذابى را كه ايشان انتظارش را دارند، منتظر باش، و به ايشان بگو كه: من منتظر رسيدن آنم، شما هم منتظر باشيد، كه بى شك خواهد آمد.

زيرا آيات قرآنى به خوبى دلالت دارد بر اين كه امت اسلام هم، مانند ساير امم، روزى دچار عذاب گشته و به زودى مشمول قضاى به قسط و حكم فصل خداوند مى شوند. مانند آيه: «و لكل أمة رسول فإذا جاء رسولهم قضى بينهم بالقسط و هم لا يظلمون و يقولون متى هذا الوعد إن كنتم صادقين قل لا أملك لنفسى ضرا و لا نفعا إلا ما شاء الله لكل أمة اجل». تا آن جا كه مى فرمايد: «و يستنبؤنك أحق هو قل إى و ربى إنه لحق و ما أنتم بمعجزين...». پس جواب از تهكم بودن استفهام، همان است كه ما داديم.

اولا از روى اختيار و طوع و رغبت بوده باشد، نه اين كه ديدن مرگ و يا عذاب مضطر به ايمان آوردنش كرده باشد. و ثانيا گناهان آن را فاسد و تباه نساخته باشد. پس آيه، نه تنها دلالت بر بى اثر بودن ايمان مورد بحث ندارد، بلكه دلالت و يا اشعار بر نافع بودن آن دارد.

در جمله: «لا ينفع نفسا إيمانها لم تكن آمنت»، بين موصوف (نفسا) و صفت آن (لم تكن آمنت)، فاعل فعل (إيمانها) فاصله شده است، و گويا براى اين بوده كه هم بين فعل و فاعلش زياد فاصله نيفتاده باشد، و هم دو كلمه «إيمانها» و «فى إيمانها»، نزديك به هم قرار نگيرند.