تفسیر:المیزان جلد۱ بخش۶: تفاوت میان نسخه‌ها

==متّقين داراى دو هدايت اند، همچنان كه كفّار و منافقين در دو ضلالت مى باشند ==

و اين طرز بيان به خوبى مى فهماند كه نامبردگان به خاطر اين كه از ناحيه خداى سبحان هدايت شده اند، داراى اين پنج صفت كريمه گشته اند. ساده تر اين كه: ايشان متّقى (و داراى پنج صفت نامبرده نشده اند)، مگر به هدايتى از خدای تعالى. آنگاه كتاب خود را چنين معرفى مى كند كه: هدايت همين متقين است، لاريب فيه هُدى للمتّقين. پس مى فهميم كه هدايت كتاب، غير آن هدايتى است كه اوصاف نامبرده را در پى داشت. و نيز مى فهميم كه: متّقين، داراى دو هدايت اند: يك هدايت اولى كه به خاطر آن متقى شدند، و يك هدايت دوّمى كه خداى سبحان، به پاس تقوايشان، به ايشان كرامت فرمود.

آن وقت مقابله بين متّقين كه گفتيم داراى دو هدايت اند، با كفّار و منافقين درست می شود. چون كفّار هم داراى دو ضلالت، و منافقين داراى دو كورى هستند. يكى ضلالت و كورى اوّل، كه باعث اوصاف خبيثه آنان از كفر و نفاق و غيره شد. دوم ضلالت و كورى اى كه ضلالت و كورى اولشان را بيشتر كرد. اوّلى را به خود آنان نسبت داد، و دوّمى را به خودش، كه به عنوان مجازات دچار ضلالت و كورى بيشتريشان كرد. و در خصوص كفّار فرمود: «ختم اللّه على قلوبهم و على سمعهم و على ابصارهم غشاوة». غشاوت را به خود آنان نسبت داد، و مُهر زدن بر دل هاشان را به خودش.

همچنان كه در آيات بعد درباره منافقين مى فرمايد: «فى قلوبهم مرض فزادهم اللّه مرضا»؛ مرض اوّلى را به خود منافقين نسبت می دهد، و مرض دوّمى ايشان را به خودش. به همان معنایى كه از آيه «يضلّ به كثيرا و يهدى به كثيرا و ما يضلّ به إلّا الفاسقين»: (خدا با اين قرآنش بسياري را گمراه، و بسيارى را هدايت مى كند، و با آن گمراه نمی كند مگر فاسقان را. آن هایى را كه قبل از برخورد با قرآن فاسق بوده اند). و آيه: «'''فلمّا زاغوا ازاغ اللّه قلوبهم'''»: (وقتى خودشان از راه راست منحرف شوند، خدا هم دل هاشان را منحرف مى كند) استفاده می شود.

و كوتاه سخن آن كه: متّقين ميان دو هدايت واقع اند، همچنان كه كفّار و منافقين ميان دو ضلالت قرار گرفته اند، و هر سه طبقه از دو خصيصه خود، يكى را يعنى اولى را خودشان داشته اند، و دومى را خداوند به عنوان جزا، بر اوليشان اضافه كرده است.

و چون هدايت دومى متّقين به وسيله قرآن صورت مى گيرد، معلوم می شود هدايت اولى قبل از قرآن بوده، و علّت آن سلامت فطرت بوده است.  

(و اما اين كه چرا بعضى فطرتشان سالم است، و بعضى ناسالم، و آيا علّت تامّۀ آن وراثت و خوبى و بدى پدر و مادر و شير و امثال آنها است، و يا علّت تامّه اش خود انسان است؟ در پاسخ می گویيم: هيچ يك از اين ها علّت تامّه نيست، ولى همه آن ها به مقدار اقتضاء اثر دارد. مترجم).