تفسیر:المیزان جلد۷ بخش۴۳: تفاوت میان نسخه‌ها

==بيزارى رسول خدا «ص»، از مشركان و كافران و بدعت گزاران امت خود ==

گو اين كه روى سخن در آيه قبل با مشركان بود كه در دين حنيف پراكنده شده بودند، و گو اين كه مفهوم آن آيه، يهود و نصارا را هم در بر مى گرفت، و لازمه آن، اين است كه آيه مورد بحث، هر سه فرقه را شامل شود، وليكن مقتضاى اتصال اين آيه به آيات گذشته، كه شرايع كلى و عمومى الهى را بيان مى كرد و آن شرايع را از حرمت شرك گرفته، به حرمت تفرق از سبيل خدا ختم مى نمود، اين است كه: جمله «إنّ الذين فرقوا دينهم و كانوا شيعا»، در مقام بيان حال رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) و مقايسه آن جناب با چنين اشخاص بوده باشد. نه در مقام بيان حال اين اشخاص.  

پس كلمه «فرّقوا» - كه صيغه ماضى است - براى حكايت حال مردمى كه در گذشته چنين و چنان بودند، نيست، بلكه تنها براى اصل تحقق است. چه در گذشته و چه در حال و چه در آينده.

و وجه اين كه فرمود: «تو از ايشان نيستى»، معلوم است. زيرا ايشان مردمى بوده و هستند كه در دين خدا اختلاف راه انداخته و دسته دسته شدند و هر دسته اى، پيرو پيشوايى شدند كه چوپان وار، ايشان را جلو انداخته مى راند، و رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) چنين نيست. زيرا او به كلمه حق و دين توحيد دعوت مى كند، و مثال تمام عيار اسلام است كه با عمل خود نيز دعوت به اسلام مى كند. پس وى از ايشان نخواهد بود.  

و برگشت معناى جمله «لست منهم فى شئ»، به اين خواهد بود كه: ايشان بر دين تو نيستند، و در راهى كه تو مى پيمايى، قرار ندارند.

از اين رو معناى آيه، اين مى شود: آن كسانى كه در اثر اختلاف كلمه، دين خود را متفرق ساختند، و اختلافشان هم از روى علم بود، «و ما اختلف الذين أوتوه إلا بغيا بينهم» بر راه تو كه اساسش وحدت كلمه است، قرار ندارند، و سرانجام كار ايشان با پروردگارشان است، و از ايشان چيزى به تو نمى چسبد.  

از آنچه گذشت، معلوم شد هيچ وجهى نيست كه بگوييم آيه شريفه، صرفا براى تبرئه رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) از مشركان و يا از مشركان و يهود و نصارا است، بلكه آيه مطلق است و بيزارى رسول خدا را هم از نامبردگان مى رساند و هم از اهل بدعت و مذهب تراشان امت اسلام.

«'''مَن جَاءَ بِالحَْسنَةِ فَلَهُ عَشرُ أَمْثَالِهَا وَ مَن جَاءَ بِالسيِّئَةِ فَلا يجْزَى إِلا مِثْلَهَا وَ هُمْ لا يُظلَمُونَ ...'''»:

و خلاصه: يك عمل نيك را ده عمل به حساب آورده، و يك گناه را يك گناه حساب مى كند، و در آن ظلم نمى كند. يعنى از پاداش آن نمی كاهد و كيفر آن را بيشتر نمى دهد. و از آيه «مثل الذين ينفقون أموالهم فى سبيل الله كمثل حبة أنبتت سبع سنابل فى كل سنبلة ماة حبة و الله يضاعف لمن يشاء» استفاده مى شود كه اگر ممكن باشد پاداش عمل نيك را بيش از ده برابر مى دهد و نيز اگر ممكن باشد، اصلا گناه را به حساب نمى آورد.

ليكن آيه شريفه، نظر به اين كه سابق اتصال داشته و آن ها در يك سياق قرار گرفته است، معناى ديگرى مى دهد. گويا پس از بيانى كه در آيات سابق مربوط به اتفاق و اتحاد و تفرق كلمه ذكر شده: پس حسنه و سيئه، هر كدام از اين دو امر، جزا و پاداش مناسب عمل بايد باشد. پس كسى كه حسنه اى انجام دهد، مثل آن را دريافت خواهد داشت و مضاعف هم مى شود، و كسى كه سيئه بجا آورد، كه همان اختلاف منهى عنه است، جزاى او، مانند عملش بد خواهد بود و هرگز نبايد طمع نيكى داشته باشد.

به اين ترتيب، معناى اين آيه، به معناى آيه «و جزاء سيئه سيئة مثلها» بر مى گردد، و مراد آيه، بيان مماثلت جزاى سيئه با خود سيئه مى شود، نه بيان اين كه جزا يكى است و مضاعف نيست.