تفسیر:المیزان جلد۱۱ بخش۳۵: تفاوت میان نسخه‌ها

'''* اول اين كه:''' آيه شريفه به منزله بيان تفصيلى براى جمله ای است كه در خلال آيات قبلى قرار گرفته و مى فرمود: «و كل شئ عنده بمقدار»، زيرا اين جمله به طور اجمال مى فهماند براى تمامى اشياء در نزد خدا حدودى است ثابت و غير متغير و غير متخلف. و به همين جهت هيچ گاه از علم او دور و مستور نمى شوند.

آيه مورد بحث اين اجمال را در خصوص انسان تفصيل مى دهد كه انسان ها هر كدام معقباتى از پيش رو و از پشت سر دارند، كه موكل بر ايشانند، تا ايشان و تمامى متعلقات ايشان را از خطر هلاكت و دگرگونى حفظ نمايند، و دچار هلاكت و دگرگونى نشوند، مگر به امر ديگر خدا.

'''* دوم اين كه:''' هيچ چيز از انسان از جان و جسم و اوصاف و احوال و اعمال و آثارش نيست، مگر آن كه ملكى از طرف خداوند موكل بر آن است تا حفظش كند، و وضعش در مسير به سوى خدا به طور دوام چنين هست تا آن كه خودش وضع خود را تغيير دهد. در آن صورت خدا هم، وضع خود را درباره او تغيير مى دهد. پس اين كه خدا حافظ است و او ملائكه اى دارد كه متصدى حفظ بندگان اند، خود يك حقيقتى است قرآنى.

'''* سوم اين كه:''' غير از حقيقت مذكور، كه گفتيم امر خداست، امر ديگرى در اين بين در كمين مردم هست تا ايشان چه وقت وضع خود را تغيير دهند، و خداوند درباره آن امر فرموده كه: وقتى اثر خود را مى گذارد كه مردم وضع خود را تغيير دهند. در اين هنگام است كه خداوند هم، به وسيله اين امر، نعمت هايش را تغيير مى دهد.

و يكى از موارد تأثير آن امر آمدن و سر رسيدن «اجل مسمّائى» است كه اختلاف و تخلف ندارد، و درباره اش فرموده: «ما خلقنا السماوات و الارض و ما بينهما الا بالحق و اجل مسمى». و نيز فرموده: «إن اجل اللّه اذا جاء لا يؤخر».

'''* چهارم اين كه:''' امر خداوند بر متون اشياء و حواشى آن ها در هر حالى مسلط است، و هر چيزى، چه در حال ثبات و چه در حال تغيرش، مطيع امر او و خاضع در برابر عظمت اوست. و اين كه هر چند امر الهى ابعاضى داشته و آن ابعاض با هم مختلف اند، اما در عين حال به امر معقب و حافظ و امر تغيير دهنده نعمت تقسيم مى شود، كه در عين حال نظام واحدى دارند كه تغيير و تبديل ندارد. و خداوند درباره اش فرموده: «ان ربى على صراط مستقيم». و نيز فرموده: «انما امره اذا اراد شيئا ان يقول له كن فيكون».

'''* پنجم اين كه:''' از قضاياى حتمى و سنت جاريه الهى، يكى اين است كه همواره ميان احسان و تقوا و شكر خدا، و ميان توارد نعمت ها و تضاعف بركات ظاهرى و باطنى و نزول و ريزش آن، از ناحيه خدا ملازمه بوده و هر قومى كه احسان و تقوا و شكر داشته اند، خداوند نعمت را بر ايشان باقى داشته، و تا مردم وضع خود را تغيير نداده اند، روز به روز، بيشتر كرده است. همچنان كه آيات زير بدان اشاره مى كنند.

«و لو ان اهل القرى آمنوا و اتقوا لفتحنا عليهم بركات من السماء و الارض و لكن كذبوا فاخذناهم بما كانوا يكسبون و لئن شكرتم لازيدنّكم و لئن كفرتم ان عذابى لشديد». و «هل جزاء الاحسان الا الاحسان».