تفسیر:المیزان جلد۷ بخش۴۳: تفاوت میان نسخه‌ها

مؤ لف : اين روايت بى اشكال نيست ، براى اينكه از جمله احكامى كه در اين سه آيه ذكر شده مساءله حرمت شرك به خدا است كه عقوبت دنيوى از آن كفايت نمى كند و مرتكب آن در آخرت مشمول مغفرت هم نمى شود، همچنانكه قرآن كريم صراحتا فرموده : «''' ان الله لا يغفر اءن يشرك به '''» و نيز فرموده : «''' ان الذين كفروا و ماتوا و هم كفار اولئك عليهم لعنة الله و الملئكة و الناس اجمعين خالدين فيها لا يخفف عنهم العذاب و لا هم ينظرون '''» .

علاوه بر اينكه اين روايت ظهور دارد در اينكه احكام نامبرده اختصاص ‍ دارد به اين شريعت مانند روايت ديگرى كه از پارهاى از صحابه و تابعين نقل شد، و سيوطى يكى از آنها را در الدرالمنثور از جمعى از ابن مسعود نقل كرده كه گفت : هر كه دوست دارد وصيت رسول خدا (صلى الله عليه وآله و سلم ) را كه به خاتم آنجناب مهر شده نگاه كند بايد آيات : «''' قل تعالوا اتل ما حرم ربكم عليكم ... لعلكم تتقون '''» را بخواند. و نظير آن از منذر ثورى از ربيع بن خيثم روايت شده (و حال آنكه همانطور كه در سابق گذشت احكام نامبرده در اين آيات اختصاص به اين شريعت ندارد).

و در تفسير عياشى از عمرو بن ابى المقدام از پدرش از على بن حسين (عليهماالسلام ) نقل شده كه در معناى «''' و لا تقربوا الفواحش ما ظهر منها و ما بطن '''» فرمود: «''' فواحش ظاهرى '''» مانند ازدواج با زن پدر و «''' فواحش باطنى '''» مانند زنا.

مؤ لف : اين روايت از باب تطبيق كلى بر مصداق است .

و در الدرالمنثور است كه احمد، عبد بن حميد، نسائى ، بزاز، ابن منذر، ابن ابى حاتم ، ابو الشيخ ، ابن مردويه و حاكم از ابن مسعود روايت كرده اند كه گفت : رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) با دست خود خط مستقيمى كشيد و فرمود: راه خدا اينطور مستقيم است ، و سپس ‍ خطوط كج و معوجى در طرف چپ و راست آن كشيد و فرمود: اين راههاى غير خدا است ، و هيچ يك از اين راهها نيست مگر اينكه شيطانى بر سر آن قرار گرفته و مردم را به سوى آن دعوت مى كند، سپس ‍ آيه : «''' و ان هذا صراطى مستقيما فاتبعوه و لا تتبعوا السبل فتفرق بكم عن سبيله '''» را تلاوت فرمود.

و نيز در آن كتاب است كه احمد، ابن ماجه ، ابن ابى حاتم و ابن مردويه از جابر بن عبد الله روايت كرده اند كه گفت : وقتى در نزد رسول خدا (صلى الله عليه وآله و سلم ) نشسته بوديم ، رسول خدا (صلى الله عليه وآله و سلم ) خطى در پيش روى خود كشيد و فرمود: اين راه خدا است ، و دو خط در طرف چپ و راست آن كشيد و فرمود: اينها راه شيطان است ، آنگاه دست خود را بر روى خط وسط نهاد و آيه «''' و ان هذا صراطى مستقيما فاتبعوه ... '''» را تلاوت فرمود.

و قمى در تفسير خود مى گويد: حسن بن على از پدرش حسين بن سعيد از محمد بن سنان از ابى خالد قماط از ابى بصير از امام ابى جعفر (عليهالسلام ) براى ما روايت كرد كه آن حضرت در ذيل آيه «''' و ان هذا صراطى مستقيما فاتبعوه و لا تتبعوا السبل فتفرق بكم عن سبيله '''» فرمود: ماييم اين راه كه خدا فرموده ، و هر كه زير بار آن نرود اين او و اين راههاى ديگر، ليكن بايد بداند كه اگر راه خدا را نپيمايد كافر مى شود.

مؤ لف : مقصود اين نيست كه صراط، تنها امامانند، بلكه مقصود اين است كه امامان هم صراط مستقيم اند، همچنانكه آيه شريفه «''' قل لا اسئلكم عليه اجرا الا المودة فى القربى '''» به ضميمه آيه شريفه «''' قل ما اسئلكم عليه من اجر الا من شاء ان يتخذ الى ربه سبيلا '''» اين معنا را افاده نموده و از مجموع دو آيه استفاده مى شود كه ائمه هدى (عليهم السلام ) راه خدا و صراط مستقيم اويند.

اين معنا تنها از طرق شيعه روايت نشده ، بلكه هم از طرق شيعه و هم از طرق عامه روايات بسيارى وارد شده كه صراط مستقيم خدا عبارت است از امير المؤ منين على بن ابيطالب (عليهالسلام )، و ما در تفسير سوره فاتحه در جلد اول اين كتاب به آن روايات اشاره كرديم .