الأنعام ٧٧: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
QRobot edit
(افزودن سال نزول) |
(QRobot edit) |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۷_بخش۱۷#link106 | آيات ۸۳ - ۷۴، سوره انعام]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۷_بخش۱۷#link106 | آيات ۸۳ - ۷۴، سوره انعام]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۷_بخش۱۸#link107 | بررسى كيفيت مخصوص رفتار و محاجه ابراهيم (ع ) در اين آيات ، كه به رفتار فطرىيك انسان اوليه فرضى كه براى نخستين بار به مظاهر مادى عالم برخورد مى كند،شباهت دارد.]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۷_بخش۱۸#link107 | بررسى كيفيت مخصوص رفتار و محاجه ابراهيم (ع ) در اين آيات ، كه به رفتار فطرىيك انسان اوليه فرضى كه براى نخستين بار به مظاهر مادى عالم برخورد مى كند،شباهت دارد.]] | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۵: | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۷_بخش۲۷#link172 | دو نكته كه از بيانات گذشته بدست آمد.]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۷_بخش۲۷#link172 | دو نكته كه از بيانات گذشته بدست آمد.]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۵_بخش۴۲#link211 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۵_بخش۴۲#link211 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
فَلَمَّا رَأَى الْقَمَرَ بازِغاً قالَ هذا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لَئِنْ لَمْ يَهْدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ «77» | |||
پس (بار ديگر) چون ماه را در حال طلوع و درخشش ديد، گفت: اين پروردگار من است. پس چون غروب كرد، گفت: اگر پروردگارم مرا هدايت نكرده بود، قطعاً از گروه گمراهان مى‌بودم. | |||
===نکته ها=== | |||
كلمه‌ى «بازغ» از «بزغ»، به معناى شكافتن وجارى ساختن خون است. امّا در اينجا گويا طلوع خورشيد و ماه، پرده‌ى تاريكى شب را مى‌شكافد و سرخى كم رنگى در اطراف خود پديد مى‌آورد. «1» | |||
ابراهيم عليه السلام هم با ستاره پرستان برخورد كرد، هم با ماه و خورشيد پرستان. «2» به گفته‌ى بسيارى از مفسّران، گفتگوى حضرت ابراهيم با مشركان منطقه‌ى بابل بود. | |||
---- | |||
«1». تفسير نمونه. | |||
«2». تفسير نورالثقلين. | |||
جلد 2 - صفحه 496 | |||
انسان در هر فرضيه‌اى كه به بن بست رسيد، بايد بدون لجاجت، مسير را عوض كند. بر خلاف مشهور كه مى‌گويند: مرد آن است كه روى حرف خود بايستد و پافشارى كند، اين آيه به ما مى‌گويد: مرد آن است كه حرفش حقّ باشد، گرچه با تغيير موضع باشد. | |||
===پیام ها=== | |||
پيام‌هاى 1 و 2 و 3 آيه‌ى قبل، در اينجا نيز موضوعيّت دارد. | |||
4- در انتقاد، بايد از روش گام به گام بهره گرفت. در آيه‌ى قبل فرمود: من «آفلين» را دوست ندارم. ولى اينجا مى‌فرمايد: پرستش ماه، انحراف و ضلالت است. | |||
5- در راه شناخت، بايد به فيض و هدايت الهى تكيه كرد و بدون آن، نمى‌توان به سرچشمه‌ى زلال معارف رسيد. «1» «لَئِنْ لَمْ يَهْدِنِي رَبِّي» | |||
6- انبيا هم به هدايت الهى نيازمندند. «لَئِنْ لَمْ يَهْدِنِي رَبِّي» | |||
7- هدايتگرى از شئون ربوبيّت است. «يَهْدِنِي رَبِّي» | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
فَلَمَّا رَأَى الْقَمَرَ بازِغاً قالَ هذا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لَئِنْ لَمْ يَهْدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ (77) | |||
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 313 | |||
فَلَمَّا رَأَى الْقَمَرَ بازِغاً: پس وقتى ديد ماه را در حالتى كه برآينده و ابتدا كننده بود در طلوع، و گروهى از ماه‌پرستان به مشاهده قرص قمر به سجده افتادند، قالَ هذا رَبِّي: گفت ابراهيم بر سبيل استفهام يا به عزم قوم، آيا اين است پروردگار من فَلَمَّا أَفَلَ: پس چون روى به غروب نهاد، يعنى از خط نصف النهار به طرف مغرب ميل نمود قالَ لَئِنْ لَمْ يَهْدِنِي رَبِّي: گفت اگر هدايت ننمايد مرا پروردگار من به معرفت خود، يا تمكين و نظر صائب عطا نفرمايد لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ: هر آينه باشم من از گروه گمراهان. مقصود حضرت اظهار عجز نفس خود و ارشاد قوم و استعانت به پروردگار خود نمود در درك حق، چه مهتدى به حضرت سبحان نتوان شد مگر به توفيق و الطاف او، و به اين بيان تنبيه قوم نمود كه قمر نيز متغير الحال و صلاحيت الوهيت ندارد و هر كه آن را معبود قرار دهد البته گمراه است. غرض حضرت ابراهيم آنكه خطا و جهل ايشان را تنبيه فرمايد، ناگاه صبح طالع شد. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
فَلَمَّا رَأَى الْقَمَرَ بازِغاً قالَ هذا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لَئِنْ لَمْ يَهْدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ (77) | |||
ترجمه | |||
پس چون ديد ماه را طلوع كننده گفت اين پروردگار من است پس چون پنهان شد گفت هر آينه اگر هدايت ننمايد مرا پروردگارم خواهم بود البته از گروه گمراهان | |||
تفسير | |||
حضرت ابراهيم (ع) بعد از ابطال مذهب ستاره پرستان بيكى از وجوه مذكوره در آيه قبل در بدو طلوع ماه فرمود اين پروردگار من است و چون غائب شد براى اشعار باستدلال سابق كه تغيّر و زوال دليل بر حدوث و امكان است و بنابر اين نمى‌شود ماه خدا باشد اظهار عجز فرمود از معرفت حق بدون هدايت ربّ و تصريح فرمود كه پرستش غير حق موجب ضلالت و گمراهى است و عيّاشى ره از صادقين عليهما السلام نقل نموده كه مراد آنستكه اگر هدايت خدا نباشد من از فراموش كنندگان ميثاق خواهم بود و ظاهرا مراد عهد ازلى است بر توحيد كه نسبت بانبياء اولو العزم تاكيد شده است در هر حال باين وسيله ابطال فرمود مذهب ماه پرستان را و ارشاد فرمود آنها را بآنكه از خدا بخواهند هدايت خودشان را بدين حق تا خداوند اجابت فرمايد .. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
فَلَمّا جَن‌َّ عَلَيه‌ِ اللَّيل‌ُ رَأي كَوكَباً قالَ هذا رَبِّي فَلَمّا أَفَلَ قالَ لا أُحِب‌ُّ الآفِلِين‌َ (76) فَلَمّا رَأَي القَمَرَ بازِغاً قالَ هذا رَبِّي فَلَمّا أَفَلَ قالَ لَئِن لَم يَهدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ القَوم‌ِ الضّالِّين‌َ (77) فَلَمّا رَأَي الشَّمس‌َ بازِغَةً قالَ هذا رَبِّي هذا أَكبَرُ فَلَمّا أَفَلَت قالَ يا قَوم‌ِ إِنِّي بَرِي‌ءٌ مِمّا تُشرِكُون‌َ (78) إِنِّي وَجَّهت‌ُ وَجهِي‌َ لِلَّذِي فَطَرَ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌َ حَنِيفاً وَ ما أَنَا مِنَ المُشرِكِين‌َ (79) | |||
جلد 7 - صفحه 119 | |||
پس چون که تاريك شد بر ابراهيم شب مشاهده كرد سياره را که گفتند زهره بوده گفت اينست پروردگار من پس چون افول و غروب كرد گفت دوست ندارم افول‌كنندگان را، پس چون که ديد ماه را روشني‌دهنده گفت اينست پروردگار من پس چون که افول كرد گفت اگر خداي من مرا هدايت نكند هرآينه البته ميباشم از قوم گمراهان، پس چون ديد خورشيد را نور دهنده گفت اينست پروردگار من اينکه بزرگتر است پس چون که غروب كرد گفت اي قوم من محققا من بيزارم از آنچه که شما شرك بخدا ميآوريد، من روي خود را متوجه كردم بطرف آن كسي که آسمانها و زمين را از كتم عدم بعرصه وجود آورده دين پاك موافق عقل سليم و من نيستم از شرك‌آورندگان. | |||
در تفسير اينکه آيات مفسرين عامه چون عصمت انبياء را منكرند حتي ميگويند که مانعي ندارد که انبياء قبل از وصول بمقام نبوت مشرك باشند سپس موحد شوند و بمقام نبوت نائل شوند چنانچه خلفاء آنها يك قسمت مهم از عمر خود را در شرك بسربردند سپس ايمان آوردند و بمقام خلافت نائل شدند چنين تفسير كردند که ابراهيم اولا پرستش ستاره نمود سپس پرستش ماه بعد پرستش خورشيد پس از افول آنها پي برد بتوحيد و پرستش خداوند. | |||
و بعض ديگر چنين گفتند که انسان تا مادامي که در جستجوي حق است مانعي ندارد و مسئوليتي براي او نيست و ابراهيم چنين بود. | |||
و لكن ما قطع نظر از ادله محكمه متقنه که بر عصمت انبياء و ائمه عليهم السّلام در تمام مدت عمر از ابتداء وجود تا زمان رحلت که در مقام خود اقامه كرده‌ايم و در همين تفسير هم مكررا اشاره شده. | |||
و قطع نظر از اخبار معتبره از ائمه اطهار (ع) که در تفسير اينکه آيات وارد شده مثل روايت إبن بابويه از حضرت رضا عليه السّلام و مباحثه با مأمون لعنه اللّه | |||
جلد 7 - صفحه 120 | |||
و روايت صفار از حضرت صادق عليه السّلام و روايت ابي بصير از آن حضرت و روايت كلبي از امير المؤمنين عليه السّلام در سؤالات جاثليق و روايت اختصاص مفيد رحمه اللّه و غير اينها که بسيار مفصل است، از خود اينکه آيات و جملات مذكوره آن تفسير ميكنيم بعون اللّه تبارك و تعالي پس مي‌گوييم: | |||
فَلَمّا جَن‌َّ عَلَيه‌ِ اللَّيل‌ُ فاء تفريع است متفرع بر آيه قبل وَ كَذلِك‌َ نُرِي إِبراهِيم‌َ الاية يعني پس از آني که ابراهيم مشاهده نمود ملكوت سماوات و ارض را و باعلي مراتب يقين رسيد و با اينکه مرتبه جا دارد که قائل بربوبيت كوكب و ماه و خورشيد شود لذا مي‌گوييم آن حضرت در مقام دعوت بتوحيد بوده چنانچه اولين دعوت انبياء اينست و ميزان دعوت اينست که اولا فرض ميكند عقيده خصم را سپس فساد آن را بيان ميكند و ابطال ميفرمايد، در اول شب که تاريكي عالم را فرا گرفت و ستاره‌ها ظاهر شد و ستاره زهره از همه روشن‌تر بوديد يك دسته بطرف زهره توجه كرده و باو سجده ميكنند و ميپرستند رَأي كَوكَباً آن ستاره را ديد و باو اشاره كرده و توجه بعبده ستاره که اينست پروردگار من قالَ هذا رَبِّي و چون پاسي از شب گذشت و ستاره غروب كرد براي آنها بطلان و فساد عقيده آنها را از روي منطق و برهان ثابت نمود که افول دليل بر حدوث و مسبوق بعدم و محتاج بموجد است لياقت ربوبيت ندارد. | |||
فَلَمّا أَفَلَ قالَ لا أُحِب‌ُّ الآفِلِين‌َ و باين جمله بطلان جميع مذاهب مشركين را بيان ميفرمايد زيرا الافلين جمع محلّي بالف و لام شامل جميع آفلين ميشود بلكه نص‌ّ در شمول است زيرا لسان آبي از تخصيص است، و مراد از لا احب‌ّ همان برائت و بيزاري است که بعدا ذكر ميفرمايد زيرا چيزي را که قابل الوهيت نيست و لياقت خدايي ندارد و مورد پسند نيست البته از او بيزار است. | |||
فَلَمّا رَأَي القَمَرَ بازِغاً ظاهرا در اواخر شهر بوده که ماه در اوقات سحر | |||
جلد 7 - صفحه 121 | |||
طلوع نموده ديد يك دسته ماه‌پرستان بسجده افتادند فرمود اينست خداي من بهمان بيان فرضي قالَ هذا رَبِّي يعني شما ماه‌پرستان که رد ميكنيد ستاره پرستان را به اينكه ماه روشن‌تر از ستاره است همان عيبي که در ستاره بود در ماه هم هست که افول و غروب دارد فَلَمّا أَفَلَ چون که هوي روشن شد و نور ماه مفقود گرديد قالَ لَئِن لَم يَهدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ القَوم‌ِ الضّالِّين‌َ از همين جمله هم استفاده ميشود که معتقد بوجود ربّ و احتياج بهدايت او و اينكه عبده كواكب و قمر قوم گمراه هستند بوده و چون نور ماه مفقود و نور خورشيد طالع شد عبده شمس بسجده افتادند و گفتند چون نور شمس غالب بر تمام كواكب و ماه است اينست که خدا ميفرمايد: | |||
فَلَمّا رَأَي الشَّمس‌َ بازِغَةً قالَ هذا رَبِّي هذا أَكبَرُ که اگر دليل شما بر خدايي شمس بزرگي او است همان نقص که در آنها بود در همين هم موجود است فَلَمّا أَفَلَت غروب نمود قالَ يا قَوم‌ِ از همين كلمه استفاده ميشود که آن حضرت در مقام محاجّه بوده که خطاب بقوم خود ميكند و با آنها مكالمه دارد إِنِّي بَرِي‌ءٌ مِمّا تُشرِكُون‌َ و همين كلمه تشركون هم دلالت دارد که اينها هم معتقد بوجود خالق عالم بودند و اينها را شريك خدا ميدانستند و ظاهر اينست که اينها سه طائفه نبودند بلكه يك طائفه بودند همه اينها را پرستش ميكردند غاية الامر خداي كوچك و بزرگ ميدانستند و منشأ اينکه شرك اينکه عقيده فاسده که در علم نجوم تا امروز رواج دارد که كواكب و ماه و خورشيد را مؤثر در اينکه عالم ميدانستند چنانچه در تقاويم مينويسند که اوضاع كواكب در اينکه ماه و اينکه سال دلالت دارد بر وقوع اموري و حدوث حوادثي با اينكه در قرآن ميفرمايد وَ ما تَدرِي نَفس‌ٌ ما ذا تَكسِب‌ُ غَداً لقمان آيه 33، و از شواهد بزرگ بر مقام حضرت ابراهيم عليه السّلام اينكه اينکه كلمات و مذاكرات با قوم در زمان رشد حضرتش بوده | |||
جلد 7 - صفحه 122 | |||
اولين مرتبه نبوده که ستاره و ماه و خورشيد را مشاهده كرده باشد مكرر در مكرر طلوع و غروب آنها را ديده و افول آنها را ميدانسته، و نيز از شواهد بزرگ كلمه تشركون است زيرا اگر خود معتقد بوده و پس از افول فساد اينکه عقيده را درك كرده بايد بگويد انّي بري‌ء مما اشرك. | |||
إِنِّي وَجَّهت‌ُ وَجهِي‌َ مراد توجه قلبي است که وجه قلب رو بخدا باشد يعني مؤثر در عالم را او بداند و بس که گفتند (لا مؤثّر في الوجود الّا اللّه) و تمام مقهور اراده او و منوط بمشيئت او هستند لِلَّذِي فَطَرَ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌َ خالق و رازق و محيي و مميت و موجد و مبقي تمام او است و بس خداوند يكتاي بي‌همتا حنيفا دين حق که از همه شوائب و اوهام و عيوب و نواقص پاك و طبق حق و حقيقت است وَ ما أَنَا مِنَ المُشرِكِين‌َ نه شرك ذاتي نه صفاتي نه افعالي نه عبادتي نه نظري | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
