تفسیر:المیزان جلد۱۶ بخش۲۰: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

<span id='link152'><span>

==آيات ۲۰ - ۲۶، سوره روم ==

ترجمه آيات  

و يكى از آياتش اين است كه : شما را از خاك آفريد و سپس ناگهان بشرى هستيد كه منتشر مى شويد (۲۰)

<span id='link153'><span>

==اشاره به مراد از اينكه در مقام بر شمردن آيات خود فرموده است خدا شما را از خاكآفريد ==

منظور از اينكه فرموده شما را از خاك خلق كرده ، اين است كه : خلقت شما افراد بشر بالاخره منتهى به زمين مى شود، چون مراتب تكون و پيدايش انسان چه مرتبه نطفه ، و چه علقه ، و چه مضغه ، و چه مراتب بعد از آن بالاخره از مواد غذايى زمين است كه پدر و مادر او مى خورند، و فرزند در صلب پدر و رحم مادر رشد مى كند، پس انسان پيدايشش از عناصر زمين است

و در جمله ((ثم اذا انتم بشر تنشرون (( كلمه ((اذا(( به اصطلاح اهل ادب ، فجائيه (ناگهانى ) است ، و معناى جمله اين است كه : خداوند شما را از زمين خلق كرد، ناگهان انسانى تمام عيار شديد، و به روى زمين منتشر گشتيد، با اينكه انتظار مى رود از زمين مرده مرده اى ديگر پديد آيد، نه موجودى جاندار، ليكن ناگهان و يك دفعه موجودى زنده و با شعور و عقل گشته ، و براى تدبير امر زندگى خود در روى زمين به جنب و جوش در آمديد، پس جمله ((ثم اذا انتم بشر تنشرون (( در معناى همان جمله ((ثم انشاناه خلقا آخر(( مى باشد

<span id='link154'><span>

==بيان اينكه خلقت ازواج و جعل مودت و مهربانى بين زن و مرد از آيات خدا است ==

راغب گفته : ((كلمه ((زوج (( به هر يك از نر و ماده حيوانات در صورتى كه جفت هم شده باشند اطلاق مى شود، همچنان كه به هر يك از دو قرين چه حيوان و چه غير حيوان نيز زوج گفته مى شود، خداى تعالى فرموده : ((و جعل منه الزوجين الذكر و الانثى - خدا از آن دو زوج قرار داد، يكى نر و يكى ماده (( و نيز فرمود: به آدم گفتيم كه تو و زوجت در بهشت منزل كنيد، و اگر به ماده از حيوانات و مخصوصا انسان زوجه مى گويند، لغت نازيبا و غير فصيح است ، كه جمعش ‍ زوجات مى آيد، - تا آنجا كه گفته - و جمع زوج ازواج مى آيد((

پس اينكه فرمود: ((ان خلق لكم من انفسكم ازواجا لتسكنوا اليها((، معنايش اين است كه براى شما و يا براى اينكه به شما نفع برساند از جنس خودتان زوج آفريد

<span id='link156'><span>

==يادآورى آيات الهى ديگر: خوابيدن در شب ، تلاش در روز، رعد و برق ، فروفرستادنباران و... ==

كلمه ((فضل (( به معناى زيادتر از مقدار حاجت از هر چيز است ، و بر عطيه نيز اطلاق مى شود، چون صاحب عطا آنچه زايد بر مقدار حاجتش مى باشد عطا مى كند و مراد از اين كلمه در آيه شريفه رزق است . و معناى ((ابتغاء فضل (( طلب رزق است

و در اينكه انسان داراى قواى فعال خلق شده كه او را وادار مى كند به اينكه در جستجوى رزق باشد، و حوائج زندگى خود را به خاطر بقاى خود تحصيل كند، از جاى برخيزد، و تلاش كند و نيز در اينكه به سوى استراحت و سكون هدايت شده ، تا به وسيله آن ، خستگى تلاش خود را بر طرف نموده و تجديد و تجهيز قوا كند، و باز در اينكه شب و روز پشت سر هم قرار داده شده براى تلاش و براى اينكه خستگى هر روز را در شب همان روز بر طرف سازد، و باز در اينكه براى پديد آمدن شب و روز اوضاع جوى به وسيله زمين و خورشيد پديد آمده ، آيت ها و نشانه هاى سودمندى است براى كسى كه داراى گوشى شنوا باشد، و در آنچه مى شنود تعقل كند، و چون آن را حق ديد پيروى نمايد

احتمال هم دارد كه لف و نشرى در كار نباشد، و معناى آيه اين باشد كه : ((يكى از آيات خدا خواب شما در شب و روز، و كار و كسبتان در شب و روز است ، و ليكن معناى اول روشن تر است ، چون در قرآن كريم مكرر آمده ، و بهترين معانى آن معنايى است كه قرآن بر آن دلالت كند((

و از آنچه گذشت معلوم شد كه چرا در ذيل آيه فرمود: ((ان فى ذلك لايات لقوم يسمعون ((

ظاهرا كلمه ((يريكم (( كه فعل است ، در جاى مصدر نشسته ، براى اينكه بايد مى فرمود: يكى ديگر از آيات او نشان دادن برق به شما است ، ولى فرموده يكى از آيات او اين است كه برق را به شما نشان مى دهد، پس فعل ((نشان مى دهد(( در جاى ((نشان دادن (( نشسته ، و به همين جهت نفرمود: ((ان يريكم (( همچنان كه در چند آيه قبل فرمود: ((ان خلقكم (( و ((ان خلق لكم (( براى اينكه خود فعل ، كار مصدر را كرده ، و ديگر احتياج به ((ان (( مصدريه نيست

و نشستن فعل در جاى مصدر از لغت هاى خوب عرب است ، و مثل معروف در زبانها را هم كه مى گويند: ((تسمع بالمعيدى خير من ان تراه - نام معيدى را از دور بشنوى بهتر است از اينكه ببينى (( بر همين لغت حمل مى كنند، و مى گويند معنايش اين است كه : شنيدنت بهتر از ديدنت مر اوراست ، و هيچ عيبى ندارد، كه كلام خدا را بر اين معنا حمل كنيم ، چون خداى تعالى در اول آيات مورد بحث تعبيرهاى گوناگون كرده ، يك جا بدون ((ان (( مصدريه آورده و فرموده ((يريكم ((، و يك جا با ((ان (( آورده و فرموده : ((ان تقوم (( يك جا خود مصدر را آورده و فرموده : ((منامكم ((

اينها وجوه متفرقى است كه خواننده خود به دورى آنها از ذهن آگاه است ، علاوه بر اين بعضى از آنها كلام را در اين آيه از سياق آيات سابق كه نظير همين آيه هستند خارج مى سازد، مانند دو وجه اخير

و جمله ((خوفا و طمعا(( معنايش ((خوفا من الصاعقه ، و طمعا فى المطر - ترس از صاعقه و طمع به باران (( است ، و تفسير جمله : ((و ينزل من السماء ماء فاحيا به الارض بعد موتها(( مكرر در اين كتاب گذشت ، و معناى جمله ((ان فى ذلك لايات لقوم يعقلون (( اين است كه : كسانى كه اهل تعقل هستند، مى فهمند كه در اين ميان عنايتى به اين نظام كه سراپا مصلحت است مى باشد، و پديد آمدن ، صرفا از باب تصادف و اتفاق نيست

<span id='link157'><span>

==مراد از، قيام آسمان و زمين در (و من آياته ان تقوم السماء و الاءرض باءمره ) ==

و نيز از اينجا معلوم مى شود كه مراد از جمله سابق هم كه مى فرمود ((و من آياته خلق السموات و الارض (( خلقتى است كه : مربوط و نافع به زندگى بشر است ، نه اصل خلقت آنها

[[رده:تفسیر المیزان]]